Konferencja Kobiety i Holokaust
17-19 listopada 2011, Warszawa
Organizator: Fundacja Gender Center, Gender Studies IBL PAN
Kontakt: womenandholocaust@gmail.com

Ujęcia badawcze wykorzystujące perspektywę płci kulturowej wywierają coraz większy wpływ na prowadzone obecnie badania nad Zagładą. Właśnie związane z tym wyzwania metodologiczne oraz konsekwencje płynące z włączenia płci kulturowej do badań nad Holokaustem będą głównym tematem organizowanej przez wydział Gender Studies IBL PAN trzydniowej konferencji naukowej.
Ofiary Zagłady traktowano bardzo długo jako homogeniczną grupę i unikano dokonywania jakichkolwiek rozróżnień, które mogłyby odwracać uwagę od najistotniejszego powodu prześladowania Żydów – ich rasy. W rezultacie opis doświadczenia Zagłady został zubożony o fakty historyczne niewpisujące się w konwencję wzniosłej narracji o ofiarach Zagłady, takie jak na przykład fizyczne aspekty walki o przetrwanie albo doświadczenia wyłącznie kobiece lub związane ze sferą seksualności. Wątki uznane za „niskie” lub „niemoralne” skazano na przemilczenie. Tymczasem ofiary Zagłady nie stanowiły monolitycznej grupy, lecz tworzyły mocno zhierarchizowane społeczności, w których zarówno płeć, jak i orientacja seksualna, wiek oraz klasa społeczna odgrywały rolę wyznaczników statusu. Błędem byłoby zatem uznawanie doświadczeń mężczyzn za uniwersalne i ignorowanie wyjątkowej sytuacji kobiet albo dzieci. Kwestie cielesności, seksualności, doświadczenia kobiecego i ich zapisu, rozpatrywane w kontekście problematyki obozowej oraz Holokaustu, dopiero niedawno stały się w Polsce przedmiotem uwagi badaczy.
Celem organizatorów konferencji Kobiety i Holokaust jest ukazanie potencjału badawczego perspektywy genderowej w badaniach nad Holokaustem oraz zaprezentowanie stanu uwzględniających tę perspektywę badań prowadzonych w naszym regionie. Do udziału w konferencji zaproszeni zostali specjaliści z Czech, Izraela, Litwy, Polski, Rumunii, Węgier, Słowacji, Szwajcarii, USA, Niemiec i Kanady, reprezentujący różne dyscypliny akademickie: historycy, filozofowie, historycy sztuki, kulturoznawcy czy literaturoznawcy.
Konferencja podzielona będzie na sześć bloków tematycznych: (1)pamięć i trauma, (2)ocaleni i ocalający, (3)przemoc seksualna w trakcie Holokaustu, (4)wizualne i literackie przedstawienia Holokaustu, (5)biografie i autobiografie, oraz (6)strategie przetrwania Holokaustu. Pierwszego dnia konferencji odbędzie się wykład pionierek badań genderowych nad Zagładą, autorek książki Kobiety podczas Holokaustu (1998) - profesor Leonor Weitzman i profesor Dalii Ofer. Drugiego dnia będzie miała miejsce prezentacja książki Rochelle Seidel i Sonji Hegdepeth Przemoc seksualna wobec kobiet żydowskich podczas Holokaustu (2010).

Wykład inauguracyjny wygłoszą pionierki badań genderowych nad Zagładą - profesor Leonor Weitzman i profesor Dalia Ofer, autorki wspomnianego przełomowego opracowania Kobiety podczas Holokaustu (1998), które na trwałe zmieniło oblicze holocaust studies. Weitzman i Ofer skrytykowały kanoniczne ujęcia Holokaustu oparte na - uznanej za uniwersalną - męskiej perspektywie i negujące odrębny charakter kobiecego doświadczenia. Ich badania ukazały płeć, orientację seksualną, wiek, klasę społeczną oraz wygląd fizyczny za istotne czynniki kształtujące holokaustowe doświadczenie. Zaproponowane przez Weitzman i Ofer ramy metodologiczne badań nad Zagładą wzbogaciły dyscyplinę i nie przestają inspirować współczesnych badaczy.
Dla zainteresowanych tematem niewątpliwą atrakcję stanowić będzie prezentacja najnowszej książki Rochelle Seidel i Sonji Hegdepeth, należących do awangardy genderolożek zajmujących się obecnie Zagładą. Ich badania koncentrują się na zagadnieniu przemocy seksualnej podczas Holokaustu. W trakcie konferencji zostanie zaprezentowana ich najnowsza książka Sexual Violence Against Jewish Women during The Holocaust (Przemoc seksualna wobec kobiet żydowskich podczas Holokaustu, Brandeis 2010). Jest to pierwsza angielskojęzyczna publikacja poświęcona tej tematyce. Zawiera szesnaście esejów, które analizują zjawisko gwałtu, przymusowej prostytucji, niewolnictwa seksualnego, przymusowej aborcji i sterylizacji podczas II wojny światowej.
W konferencji wezmą także udział wybitne polskie badaczki wykorzystujące perspektywę genderową w swoich badaniach (Bożena Karwowska, Bożena Umińska).
Wykłady będą prowadzone w języku polskim i angielskim z tłumaczeniem symultanicznym.

Planowane jest wydanie publikacji pokonferencyjnej w języku polskim i angielskim.

Językiem konferencji jest angielski. Zapewniamy tłumaczenie na język polski. Organizator: Fundacja Gender Center. Kontakt: womenandholocaust@gmail.com

Women and Holocaust. New Perspectives and Challenges.
November 17-19, 2011

November, 17 (9 am- 6 pm)

The Holocaust, Memory and Trauma
Andrea Pető, Gendered Memory of the Holocaust and Its Consequences; Aleksandra Ubertowska, ‘Masculine’/ ‘Feminine’ in Autobiographical Accounts of the Warsaw Ghetto (Comparative Analysis of the Recollections of Cywia Lubetkin and Icchak Cukierman); Alicja Białecka, Structures of Memory. Auschwitz in Women's Literature; Dana Mihăilescu, Gendered Spaces of Holocaust Traumas in Anca Vlasopolos’s No Return Address; Gintare Malinauskaite, Memory of Gender: The Transmission of Gender in the Lithuanian Holocaust Film Ghetto; Katalin Pécsi – Pollner, Interviews with Hungarian Zionist Women in Israel: A Different Framing of the Holocaust Experiences; Louise Hecht, Gendered Narratives of Eastern European Survivors in Israeli Feature Films

Holocaust Survivors and Rescuers
Susanne Businger, Jewish Women Biographies of Their Escapes to Switzerland and Biographies of Swiss Rescuers and the Gendered Nation of ‘Ego-Documents’; Hannah Kliger, Collaborative Analysis of Interviews with Holocaust Survivor Families: Multi-Layered Tellings of Women, War, and the Will to Live; Sarah Rosen, Jewish Women in Transnistria 1941–1944: Coping with Extreme Circumstances – A Gender Perspective; Monika Vrzgulova, Biographic Narratives of Female Holocaust Survivors after the Year 1989; Joanna B. Michlic, ‘I Will Never Forget What You Did for Me during the War’: Relationships Between Polish Women Rescuers and Jewish Survivors in the Light of Correspondence to the Central Committee of Polish Jews and the Joint, 1945-1949; Kazimiera Szczuka, Narratives about Irena Sendlerowa
Leonor Weitzman and Dalia Ofer, A Conceptual Framework for Explaining the Presence and Disappearance of Traditional Gendered Behavior during the Holocaust

November, 18 (9 am- 6 pm)

Sex, Rape and Survival – Sexual Violence against Jewish Women
Joanna Ostrowska, Forced Prostitution in Auschwitz I, Auschwitz III and Stutthof and Its Reception in Polish Memory; Agnieszka Nikliborc, Female Body Imprisoned in KL Auschwitz-Birkenau; Aranzazu Calderon Puerta, The Motif of Rape in Ida Fink' s Short Story Aryan Papers and in Tadeusz Słobodzianek’s Play Our Class; Eliška Žeravíková, Ivana Koutníková, Women’s Fear and the Perception of Emotions in Czech- Slovak Memoir Literature of the Holocaust

11.35-12.45
Book launch: Sexual Violence against Jewish Women during the Holocaust - Rochelle Saidel, Sonja Hedgepeth
Visual and Literary Representation of the Female Experience of the Holocaust
Pnina Rosenberg, A Space of Their Own: Women’s Visual Art during the Holocaust; Bożena Keff, Meaning, Importance and Permanence, Amateurs’ Poems from the Time of Shoah; Lea Prais, The Stereotype and Beyond: The Image of the Jewish Woman in the Holocaust in Writings of the Time

November, 19 (9 am – 6 pm)

Visualizing the Holocaust
Hedvig Turai, Intersections of Erasures from the Kadar Era; Ewa Toniak, There Is Nothing Less Visible in the World Than a Monument. Especially Done by a Woman. Some Remarks on the Holocaust, Public Space and Polish Women Artists in the Post-World War II Era; Iwona Kurz, The Last Stage: A Showcase for Auschwitz; Katarzyna Bojarska, Gender Conscious Art of Theory: Trauma, Memory and the Holocaust Studies; Monika Mikusova, Picture of the Holocaust in Central European Cinema. The Victim and Its Female Face

Biographies and Autobiographies
Johanna Schüller, Genia Silkes – A Pedagogue of the Ghetto in Warsaw; Yehudit Kol-Inbar, Hidden from Eye and Heart: Stories of Four Women Who Directed Children Homes and Accompanied Them to Their Mortal Fate; Michal Unger, Gender and Family Relations in the Łódź Ghetto; Katarina Hradska, The Woman – the Jewess – the Collaborator; Louise O. Vasvari, Inmate Doctors in Women’s Holocaust Memoirs; Monika Hankova, ‘November Winds Destroyed My Happiness’: The Unique Woman’s Story in the Holocaust and Consequences after the Shoah

Methods and Means of Surviving the Holocaust
Joanna Stöcker-Sobelman, Love as a Strategy of Survival; Eleonore Lappin-Eppel, A Missing Voice: Hungarian Jewish Women Slave Laborer in Austria; Bożena Karwowska, Women’s Luxury Items in the Nazi Death Camps; Martina Tomanová  Jitka Havelková, The Strategies of Survival in Theresienstadt – Gender Specific Attempts to Survive Camp Conditions